Wissenkerke is een voorbeeld van een oorspronkelijk voorstraatdorp, dat in de loop der jaren is uitgebreid volgens moderne principes. Deze kern, waar overwegend wordt gewoond telt circa 1.150 inwoners. In Wissenkerke is het gemeentehuis gelegen.
Historische situatie
Het nieuwe dorp Wissenkerke ontstond in 1653 circa 1,5 kilometer ten noorden van het voormalige middeleeuwse dorp dat na de overstroming en in 1530 en 1532 volledig is verwoest. Het nieuwe dorp Wissenkerke werd gerealiseerd volgens het model van een “voorstraatdorp” en heeft van oorsprong een eenvoudige ruimtelijke opzet. Ook hier zijn de straten evenwijdig en haaks op de Voorstraat aangelegd. Toch heeft Wissenkerke een aantal unieke kenmerken. Zo is de Voorstraat niet 'opgespannen' tussen twee voorname gebouwen. De Weststraat heeft bovendien een voor een voorstraatdorp merkwaardig slingerend verloop.
Wissenkerke had oorspronkelijk een eigen haven. Met nieuwe inpolderingen rond Wissenkerke zoals de Thoornpolder (1697), Mariapolder (1719) en de Willemspolder (1771) verdween de haven en slibde de Cruijckelcreke dicht. Deze veranderingen leidden tot de eerste uitbreidingen sinds de stichting in 1653.
Ook groeide het dorp achter de dijk in de Thoornpolder. Deze enclave achter de dijk bestond voornamelijk uit arbeiderswoningen. Het gebied draagt de naam “Tuindorp”, vanwege de vele kleine tuinen voor het verbouwen van eigen groente. Ook op de voormalige kreek werden kleine akkers gevormd. In de jaren na de oorlog zijn deze akkers bouwrijp gemaakt en heeft uitbreiding van het dorp in deze richting plaatsgevonden. De grond ten zuiden van het dorp werd midden jaren vijftig van de vorige eeuw bouwrijp gemaakt om bij een volgende uitbreiding bebouwd te kunnen worden.
Tot 1947 is het stramien van het oorspronkelijke voorstraatdorp, in combinatie met de lintbebouwing langs de Dorpsweg en de Dorpsdijk, volledig gevuld. Hierna zijn er nieuwe lijnen getrokken. Dit gebeurde tussen 1947 en 1966. Het dorp is toen aan de west- en zuidkant uitgebreid zonder dat met het specifieke voorstraatconcept rekening is gehouden. Deze uitbreidingen waren relatief bescheiden van omvang en hadden nog het karakter van de ‘ouderwetse’ woonstraat. Na 1966 werd de wijk Zuid-West ontwikkeld. Dit plan is de eerste grote planmatige uitbreiding van het dorp. Het plan betekende een definitieve breuk met het gegeven van de voorstraatdorpen.
In 2007 werd er begonnen met de uitvoering van inbreidingsplannen ter plaatse van het voormalig sportterrein en het Waterschapsterrein. Op deze locatie wordt een woongebied gerealiseerd.
In de laatste decennia heeft Wissenkerke zich, met campings en de 'marina' Sophiahaven meer georiënteerd op het toerisme.
Huidige situatie
De belangrijkste functie in de kern Wissenkerke is wonen. De meest recente uitbreidingen hebben plaatsgevonden aan de zuidwest zijde van het dorp. In Wissenkerke zijn relatief veel voorzieningen aanwezig, zoals een supermarkt, een hotel-restaurant , een dorpshuis en het gemeentehuis. Daarnaast zijn er diverse maatschappelijke voorzieningen, zoal een zwembad, basisschool en het zorgcentrum “Amaliahof” gevestigd. Ook zijn er in Wissenkerke verschillende pensions en Bed & Breakfast’s aanwezig. Net buiten Wissenkerke is het bedrijventerrein Cruijckelcreke gelegen.
Wissenkerke is vanaf de Oost-Westweg goed ontsloten. In noordelijke en westelijke richting hebben de routes van en naar Wissenkerke een meer recreatief karakter.
Ontwikkelperspectief
Het ontwikkelperspectief voor Wissenkerke is gericht op de verdere vitalisering van het dorp en daarmee een voortzetting van de beleidsuitgangspunten uit de Structuurvisie Noord-Beveland 2008, waarbij met de op te stellen: “Handreiking kernen en ruimtelijke kwaliteit” voor Wissenkerke hier nader invulling en uitvoering aan wordt gegeven. Samengevat komt het er op neer dat:
- Het beleid voor de oude linten (Dorpsdijk en Dorpsweg) is in hoofdzaak gericht op het in stand houden van de verschijningsvorm van de aanwezige karakteristieke bebouwing en het onregelmatige verkavelingspatroon en relatie met het buitengebied. Aan de oude linten zijn enkele locaties gelegen die in aanmerking komen voor herstructurering.
- Het beleid voor de oude dorpskern is conserverend en met name gericht zijn op het behoud c.q. versterking van de kwaliteit van het woonklimaat en het behoud van de karakteristieke functiescheiding (schuren aan de achterstraat). Het terrein op de hoek Voorstraat-Oostvoorstraat zal nog ingevuld moeten worden. Een combinatie van maatschappelijke en/of commerciële voorzieningen met wonen ligt het meest voor de hand op deze locatie.
- Het beleid voor de “woonuitbreidingen” zal eveneens een conserverend karakter hebben en is met name gericht op het behoud en versterking van het woonklimaat. Om het straatbeeld te verbeteren is het beleid er op gericht om de vrijkomende locaties in te vullen met woningen. De woningbouwlocatie “Natuurlijke Wissenkerke” ter plaatse van het voormalige sportveld wordt de komende jaren verder ontwikkeld als duurzame wijk.
- Ontwikkeling van een groene gordel aan de noordelijke zijde van de Dorpsdijk, in de directe omgeving van Tuindorp, zou dit gebied een kwaliteitsimpuls kunnen geven. Voor dit gebied, dat momenteel grotendeels in gebruik als volkstuin, is het beleid er op gericht om de realisatie van enkele landhuizen dan wel Tiny houses mogelijk te maken. Dit beleid is al vertaald in het bestemmingsplan “Bebouwde kom Wissenkerke 2018”.
- Het gebied ten westen van de kern (richting Boomdijk) dient bij voorkeur gevrijwaard te blijven van verdere bebouwing.
- Ten behoeve van het behoud van de molen “De Onderneming” als cultuurhistorisch element en het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit (opruimen vervallen schuren) wordt ontwikkelruimte aan de oostzijde van de kern geboden.
Bedrijvigheid in Wissenkerke
In Wissenkerke is de ontwikkeling van bedrijvigheid voorzien op Cruijckelcreke. Bij nieuwvestiging van bedrijven in de kern gaat de voorkeur uit naar combinaties van wonen en werken, zoals een klein kantoor en ambachtelijke, aan huis gebonden bedrijven.
Link met:
De zes kernen